معماری منظر چیست؟
منظر به معنای محیط اطراف است و به فضای ملموس و قابل مشاهده گفته می شود. معماری منظر شاخه ای از معماری است که برای فراهم کردن آسایش و راحتی برای انسان به سازماندهی زمین و ساختمان می پردازد. در معماری منظر، هدف اصلی شناخت زیبایی ها و جاذبه های محیط و بررسی تفاوت ها و قابلیت های آن به منظور ایجاد نگرش جدید و برنامه ریزی و جستجوی راهکارهایی برای نوسازی محیط و بهینه سازی آن است. معماری منظر شامل طراحی، برنامه ریزی، تحلیل و بررسی، نگهداری و مرمت زمین است.
انواع معماری منظر
معماری منظر یک مفهوم و علم گسترده و چند رشته ای است که حوزه ها و زمینه های مختلفی را در بر می گیرد. با توجه به این موضوع، معماری منظر را می توان در موضوعات زیر مورد بحث قرار داد:
- طراحی شهری
- پارک‌های همگانی
- میدان‌های شهری
- سبز راه‌ها یا پیاده‌روهای سبز
- کمربندهای سبز
- محوطه و زمین‌های بازی در مدارس
- باغ بام و بام سبز
- طراحی و اجرای فضای سبز در خانه‌ها
- خیابان‌های سبز
- مسیرهای دوچرخه‌سواری
- باغ‌های خصوصی و عمومی
- حفاظت در مقابل سیل
- طراحی جنگل وار
- طراحی بازسازی و احیای مناطق آسیب دیده
- طراحی مناطق صنعتی و کارخانه‌ها
- بازسازی و محافظت از اماکن تاریخی
- طراحی یادبودها
- باغ‌های بیمارستان‌ها
- مجراهای حمل و نقل
هدف معماری منظر
بر اساس تعریف‌های معماری منظر می‌توان گفت که این نوع معماری با هدف ارتقای کیفیت فضاهای سبز و محیط‌های طبیعی ارائه می شودکه بر فعالیت‌های انسانی، فرایندهای بوم‌شناسی و نظارت بر جلوه‌های بصری تأکید دارد. خدمات این نوع معماری بر اساس روش طراحی و مدیریت به سه دسته زیر طبقه بندی می شود:
- مقیاس خرد که شامل فضاهای باز درون‌شهری، عناصر طبیعی و محوطه‌های معماری می‌شود.
- مقیاس میانی که به مناطق بکر طبیعی در محدوده شهر و عناصری مانند جنگل، ساحل، رودخانه و موارد دیگر ارتباط دارد.
- مقیاس بزرگ که در حوزه برنامه‌ریزی منظر، پایداری و بوم‌شناسی آن است.
اصول حاکم بر معماری منظر
- توجه به پیوستگی و انسجام پروژه
- تعادل در معماری منظر
- تضاد و هارمونی در محیط
- اهمیت رنگ و رنگ‌بندی
- المان با اهمیت گذر
- المان خط
- توجه به نسبت‌ها
- المان تکرار
انواع الگوهای طراحی منظر
۱. الگوهای زاویه دار
- دستیابی آسان به هندسه مسیر‌ها در فضاهای دارای چندین آکس با زوایای غیر قائم، خلاقیت در خلق فضاها، ایجاد حس حرکت
- جهت‌یابی نسبتا قوی، جای‌گذاری فضاهای غیرقابل استفاده
- ترکیب آسان و راحت فرم‌ها با یکدیگر
۲. الگو تقارن و تقارن محوری
- ساده‌ترین و مفید‌ترین فرم با تقارن محوری انجام می‌شود.
- به علت فرم‌سازی آسان مثلا در فضاهای بیرونی و غیر رسمی، دیوارها، سقف‌ها و حتی مبلمان سایت قابل استفاده است.
- قابل استفاده در مجاور بناهای کاملا هندسی مثل بناها یا باغ‌های قدیمی
۳. الگوی شبکه‌ای همگرا
- این الگو برای فضاهای حرکتی مفید است.
- ایجاد حس عمق در فضا
- تداعی تحرک و ریتم
۴. الگو دایره، حرکت و سکون
- فرم دایره‌ای دارای سادگی، یکپارچگی، مرکزیت، انسجام و انعطاف است.
- فرم دایره مظهر دوگانگی حرکت و سکون است.
۵. دایره بر دایره ها:
- به منظور ایجاد این الگو دایره‌ها با اندازه‌های متفاوت در درون همدیگر قرار می‌گیرند.
- دارای همپوشانی می‌شوند.
۶. دایره‌های هم مرکز شعاعی:
- موارد کاربرد آن ایجاد حس مرکزیت، جهت‌یابی قوی، حداکثر استفاده از منظره اطراف، بهترین ارتباط با فضاهای حرکتی بدون دغدغه هندسی
- طراحی فضاهای حرکتی موازی با محیط الگو، تداعی فضای مکث در قسمت مرکزی
۷. الگوی دارای پیچ و خم:
- دستیابی به این الگو عبور از یک الگوی خمیده به خمیدگی دیگر بدون هیچ خط مستقیم مانند فرم یک رود
- موارد کاربرد آن القای حس مرموز و اسرار آمیز، ایجاد حس حرکتی ملایم، ایجاد تنوع، ایجاد ریتم، ایجاد جو و محیط غیر رسمی و آرام‌بخش
نتیجه گیری
به طورکلی می توان گفت که معماری منظر شاخه ای از معماری و ترکیبی از مهندسی عمران و مهندسی شهرسازی است. (مقاله روش های نوین ساختمان سازی را بخوانید). هدف معماران منظر ایجاد فضاهایی بهینه و محوطه سازی در محیط باز بوده و در این راه خلاقیت می تواند گزینه مفیدی باشد.
برای کسب درک بیشتر میتوانید مقاله تفاوت عمران و معماری را بخوانید.
