انواع زبان‌های برنامه نویسی کدامند؟

برنامه نویسی از جمله مهارت‌هایی است که امروزه در بازار‌های شغلی مورد استقبال بسیار قرار گرفته به طوری که یادگیری آن در سطح پایه برای تمامی کسانی که با تکنولوژی سروکار دارند واجب است. اگر در زمینه برنامه نویسی زمینه‌ای خوب داشته باشید، می‌توانید در شغل‌های مختلفی برگزیده شوید. زبان‌های برنامه نویسی ابزار‌های قدرتمندی هستند که برای توسعه نرم‌افزار‌ها، اپلکیشن‌ها و سایت‌ها و بسیاری از فناوری‌های دیگر استفاده می‌شود. هرکدام از این زبان‌ها کاربرد و ویژگی‌های خاص خود را دارند و باید با انواع زبان های برنامه نویسی آشنا باشید که در ادامه به معرفی و بررسی هر کدام از آن‌ها خواهیم پرداخت. با جهاد دانشگاهی صنعتی شریف همراه باشید.

۱. زبان‌های برنامه‌ نویسی سطح بالا (High-Level Languages)

این زبان‌ها به زبان انسان نزدیک‌تر هستند و به راحتی خوانده و نوشته می‌شوند. این دسته از زبان‌های برنامه نویسی از کلمات دستوری و syntax ها استفاده می‌شود. برخی از مهم‌ترین زبان‌های سطح بالا عبارتند از:

• Python: زبانی ساده و چندمنظوره که برای تحلیل داده، یادگیری ماشین، توسعه وب و اسکریپت‌نویسی کاربرد دارد.
• JavaScript: زبانی محبوب برای توسعه وب که در ایجاد وب‌سایت‌های تعاملی و برنامه‌های کاربردی وب استفاده می‌شود.
• Java: برای توسعه نرم‌افزارهای سازمانی، اپلیکیشن‌های موبایل (اندروید) و سیستم‌های توزیع‌شده مناسب است.
• C#: زبانی قدرتمند که عمدتاً در توسعه بازی‌ها  و نرم‌افزارهای ویندوز استفاده می‌شود.

۲. زبان‌های سطح پایین (Low-Level Languages)

زبان‌های سطح پایین در مقایسه با زبان‌های سطح بالا این است که  این زبان‌ها نزدیک به زبان ماشین هستند و کنترل بیشتری روی سخت‌افزار فراهم می‌کنند. از جمله زبان‌های سطح پایین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Assembly: این زبان از جمله زبان‌های سطح پایین است که به طور مستقیم با سخت افزار کامپیوتر در ارتباط است. زبانی بسیار نزدیک به زبان ماشین که برای برنامه‌نویسی سیستم‌های تعبیه‌شده و توسعه سیستم‌عامل‌ها استفاده می‌شود.
• C: زبانی قدرتمند و انعطاف‌پذیر که برای توسعه سیستم‌عامل‌ها، کامپایلرها و برنامه‌های سیستمی کاربرد دارد.

۳. زبان‌های برنامه‌ نویسی شیءگرا (Object-Oriented Programming Languages)

زبان برنامه‌نویسی شی گرا (Object-Oriented Programming Language یا OOP) یک روش برنامه‌نویسی است که بر اساس مفهوم اشیاء (Objects) و کلاس‌ها (Classes) ساخته شده است. در این روش، داده‌ها و توابع مرتبط با آنها در یک ساختار واحد به نام “شیء” ترکیب می‌شوند. این زبان‌ها برای سازمان‌دهی بهتر کد، ساده‌سازی فرآیند توسعه و نگهداری نرم‌افزار، و مدل‌سازی دنیای واقعی بسیار موثر هستند.

• C++: این زبان ترکیبی از برنامه‌نویسی رویه‌ای و شی گرا که برای توسعه بازی‌ها، نرم‌افزارهای گرافیکی و سیستم‌های پیچیده استفاده می‌شود.
• Ruby: زبانی ساده و شی گرا که برای توسعه وب (خصوصاً با فریم‌ورک Ruby on Rails) کاربرد دارد.

۴. زبان‌های برنامه‌ نویسی تابعی (Functional Programming Languages)

در مسیر یادگیری برنامه‌نویسی، ممکن است با نام زبان‌های برنامه‌نویسی تابعی مواجه شده باشید. اگرچه برنامه‌نویسی تابعی معمولاً به‌عنوان یک مهارت بازاری قابل‌توجه شناخته نمی‌شود و شاید بهترین انتخاب برای اولین زبان برنامه‌نویسی شما نباشد، اما همچنان بسیار جالب و ارزشمند است. درک مفاهیم پایه‌ای برنامه‌نویسی تابعی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی درک کلی شما از برنامه‌نویسی را بهبود بخشد.

پیشنهاد مطالعه: وبلاگ مقالات برنامه نویسی جهاد دانشگاهی صنعتی شریف

این زبان‌ها بر پایه توابع ریاضی و اصول برنامه‌نویسی تابعی کار می‌کنند که شامل:

• Haskell: هسکل یک زبان برنامه‌نویسی کاملاً تابعی و تنبل است. این زبان به‌طور ویژه برای مدیریت برنامه‌های تولید صنعتی در مقیاس بزرگ طراحی شده است. هسکل به خاطر معماری داخلی غنی خود شناخته شده است. برنامه‌های هسکل به صورت توابع ریاضی نوشته می‌شوند.
• Scala: یک زبان برنامه‌نویسی است که کوتاه‌شده عبارت “Scalable Language” یا “زبان مقیاس‌پذیر” است. برخی از متخصصان اسکالا را نسخه‌ای مدرن از جاوا می‌دانند، که یکی دیگر از زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب است. 

۵. زبان‌های اسکریپت‌ نویسی (Scripting Languages)

زبان اسکریپت‌نویسی نوعی زبان برنامه‌نویسی است که دستورالعمل‌های آن به‌صورت جداگانه در زمان اجرا تفسیر می‌شوند. در مقابل، زبان‌های برنامه‌نویسی سنتی مانند C و ++C کد را به‌طور کامل و از پیش کامپایل می‌کنند. زبان‌های اسکریپت‌نویسی رویکرد ساده‌تری دارند که یادگیری و کدنویسی را آسان‌تر و سریع‌تر می‌کند. با این حال، این زبان‌ها به اندازه زبان‌های برنامه‌نویسی سنتی قوی یا کارآمد نیستند.

• PHP: زبانی پرکاربرد برای توسعه وب‌سایت‌های پویا و مدیریت سرورها.
• Perl: زبانی که برای مدیریت فایل‌ها، پردازش متن و تحلیل داده‌ها استفاده می‌شود.
• Bash: زبانی برای نوشتن اسکریپت‌های مدیریت سیستم‌عامل‌های مبتنی بر یونیکس.

۶. زبان‌های برنامه‌ نویسی پایگاه‌ داده

این زبان‌ها برای مدیریت و تعامل با پایگاه‌داده‌ها طراحی شده‌اند.

• SQL: زبانی استاندارد برای مدیریت داده‌ها و پرس‌وجو از پایگاه‌داده‌های رابطه‌ای.
• PL/SQL: زبانی که قابلیت‌های SQL را با ویژگی‌های برنامه‌نویسی ترکیب می‌کند و در پایگاه‌داده اوراکل استفاده می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: پایگاه داده چیست؟ راهنمای کامل انواع، کاربردها و تاریخچه آن

۷. زبان‌های تخصصی حوزه‌ای (Domain-Specific Languages)

این زبان‌ها برای کاربردهای خاص طراحی شده‌اند.

• HTML/CSS: زبان‌های اصلی برای طراحی صفحات وب.
• MATLAB: زبانی که برای محاسبات علمی و مهندسی استفاده می‌شود.
• R: زبانی برای تحلیل داده و مصورسازی در علوم داده.

نتیجه‌گیری

هر زبان برنامه‌نویسی برای حل مشکلات خاصی طراحی شده و انتخاب زبان مناسب بستگی به نوع پروژه و نیازهای شما دارد. یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی متناسب با حوزه کاری، می‌تواند فرصت‌های شغلی و توانایی‌های فردی را افزایش دهد، در همین راستا در دپارتمان فناوری اطلاعات جهاد دانشگاهی صنعتی شریف، دوره‌های آموزشی و بوت کمپ های برنامه نویسی ویژه بازار کار برگزار می‌کنیم.