مقایسه ویژگی های سقف های کوبیاکس و یوبوت
سقف‌های سازه‌ای
سقف هاى بتن مسلح به دلیل نیاز به کنترل تغییر شکل‌ها و ترک‌ها، بسیار مورد توجه بوده است. در چند سال اخیر سیستم‌هایی نظیر دال مجوف دوپوش و دال مجوف کوبیاکس برای این منظور ارائه شده است. دال مجوف دوپوش بتن مسلح، از دو لایه بتن مسلح تشکیل شده که در بالا و پایین دال و به صورت گسترده قرار مى‌گیرد. حد فاصل این دو لایه با نوعى بلوک توخالى ماندگار به نام U-BOOT (یوبوت) از جنس پلى اتیلن، پر شده است. این محصول همانند بلوک‌هاى سفالى یا پلى استایرن داراى هندسه‌اى مکعبى اما مجوف است.
دال مجوف کوبیاکس مشابه دال مجوف دوپوش بوده، با این تفاوت که در نواحی میانی دال به جای بلوک‌های توخالی از گوی‌های کروی شکل از جنس پلی اتیلن استفاده میشود. همچنین اندازه‌ی گوی‌های مورد استفاده در دال مجوف کوبیاکس در قیاس با دال مجوف دوپوش هم ضخامت آن، کوچکتر است. بنابراین با توجه به شکل هندسی، گوی‌های مورد استفاده و فاصله‌ی آنها نسبت به هم، توزیع تنش‌ها در سقف مجوف کوبیاکس نسبت به سقف مجوف دوپوش یکنواخت‌تر است.
سقف یوبوت و سقف کوبیاکس
کوبیاکس
دال‌های کوبیاکس با استفاده از دو نوع گوی طراحی میشوند. نوع اول که آن را گوی تخت (Slim-Line) می‌نامند، ارتفاعی بین ۱۰ تا ۲۲ سانتی متر دارد. استفاده از این قطعات در نهایت منجر به دال با ضخامت ۲۰ تا ۳۵ سانتی متر میشوند. با توجه به این که این گوی‌ها ضخامت کمتری دارند و در دال‌های با ضخامت کمتر قابل استفاده هستند، امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع دوم که گوی کروی (Eco-Line) نام دارد ارتفاعی بین ۲۵ تا ۴۵ سانتی متر داشته و در دال‌های با ضخامت ۳۷ تا ۶۰ سانتی متر استفاده میشوند. فاصله بین گوی‌ها ۲ سانتی متر بوده و کیج ماژول‌های کوبیاکس (قفسه +گوی‌ها) به صورت شاخه‌ای و در طول‌های حدود ۲/۵ متر (با تعداد حدود ۷ گوی در هرشاخه) به صورت آماده به محل پروژه ارسال میشوند. بنابراین پیمانکار سقف هیچ زمانی را جهت آماده سازی مصالح کوبیاکس در محل پروژه صرف نمی‌کند.
جایگذاری احجام بر روی سقف
یوبوت
از آنجایی که جای گذاری درست قالب‌های یوبوت از اهمیت بسیار بالایی به جهت نقش آنها در ایجاد تیرچه‌های متعامد I شکل برخوردار است، قالب های یوبوت بر اساس فاصله تعیین شده در نقشه‌ها روی سقف قرار می‌گیرند. به کمک شابلون فاصله بین آنها در هر چهار جهت با حجم‌های کناری حفظ و کنترل میشود. بست‌های موجود بر روی بند‌های کناری قالب‌های یوبوت با توجه به فاصله مورد نیاز اشاره شده در نقشه‌های اجرایی، تنظیم شده و با چسب پلاستیکی محکم میشود. عموماً این بست‌ها توسط شرکت تهیه کننده تامین نمیشود و هر قالب یوبوت باید توسط مفتول از هر جهت به چهار قالب یوبوت کناری خود متصل شود.
بیشتر نمونه‌های احجام یوبوت مستقیماً بر روی آرماتورهای پایین سقف قرار می‌گیرند. پایه‌ای جهت کنترل فاصله آنها از میلگرد وجود ندارد. در جاهایی که از تعداد آرماتور بیشتر یا تقویتی استفاد شود، ممکن است احجام در ارتفاع بلندتری نسبت به سایر نقاط سقف قرار گیرند. این موضوع تبعاتی چون تراز نبودن سقف تمام شده و یکدست نبودن ضخامت آن در مکان‌های مختلف را بوجود خواهد آورد. همچنین زایده‌های بیرون زده از بالا و پایین احجام (در نقش اسپیسر) تحمل بار وارده شده از میلگرد‌ها و وزن نیروی کار را نداشته و عملاً نقشی در ایجاد فاصله بین احجام و میلگرد‌ها ندارند. به جهت تماس مستقیم احجام با میلگردهای بالا و پایین امکان هم پوشانی کامل بتن در اطراف میگرد‌ها وجود ندارد.
با توجه به اینکه قالب‌های یوبوت برای تحمل بار گسترده معینی طراحی شده‌اند، باید از وارد آوردن بار بیشتر یا بار متمرکز، بر روی یوبوت‌ها خودداری شود. به همین جهت چیدن همزمان کل یوبوت‌های سقف، باعث افزایش تعداد یوبوت‌های شکسته و از فرم خارج شده میشود و باید سقف را برای چیدن احجام قسمت بندی نمود. پرت مصالح مصرفی در این سیستم بالا بوده و خارج کردن احجام آسیب دیده پس اجرای آرماتوربندی امری سخت و زمانبر است.
کوبیاکس
جای گذاری درست کیج ماژول‌های کوبیاکس از اهمیت بسیار بالایی به جهت نقش آنها در ایجاد یک دیافراگم صلب و یکپارچه برخوردار است. در این سیستم، چیدمان گوی‌ها بر اساس نقشه‌های اجرایی انجام میشود. اما از آنجایی که فاصله بین گوی‌ها، به علت قرارگیری در قفسه‌ها، از پیش در یک جهت تعیین شده، تنها فواصل بین کیج‌ها در جهت عرضی و ابتدا و انتهای طولی آنها (حدود ۲/۲ متر) باید کنترل شود.
در جایگذای کیج‌ها، می‌توان با ساختن شابلون، دقت جایگذاری را افزایش داد و در قسمت‌هایی که نیاز به جایگذاری طولی کمتر از یک کیج کامل باشد، توسط قیچی کیج ماژول بر اساس تعداد گوی‌ها مورد نیاز بریده میشود. برای ثابت نگه داشتن کیج‌های کوبیاکس، توسط مفتول دو سر ابتدا و انتها آنها به میگرد‌های پایین متصل میشوند. این امر برای ثابت نگه داشتن گوی‌ها هنگام بتن ریزی کافی است و نیازی به اتصال آنها به لوله یا پروفیل زیر قالب‌ها نیست.
همچنین مهار شدن گوی‌ها در قفسه‌ها از جابجایی غیر مجاز آنها هنگام بتن ریزی جلوگیری بعمل می‌آورد. مفتول‌های بالا، پایین و پایه‌های کیج ماژول‌های کوبیاکس از تماس مستقیم گوی‌ها با آرماتورهای بالا و پایین جلوگیری به عمل می‌آورد و باعث میشود ضخامت تمام شده سقف تحت تاثیر مکان گوی‌ها نبوده و بتن به طور کامل اطراف میلگردهای سقف را بپوشاند.
قفسه‌های کوبیاکس از قرارگیری مستقیم وزن مصالح و نیروی کار بر روی گوی‌ها جلوگیری به عمل آورده و موجب میشود پرت مصالح مصرفی در این سیستم به حداقل ممکن کاهش یابد. اگر چه جابجایی گوی‌های آسیب دیده حتی بعد از آرماتورگذاری، به دلیل فواصل بیشتر آرماتور های بالا (در مقایسه با آرماتورهای تحتانی) و ابعاد گوی‌ها، مشکل نبوده و براحتی قابل انجام است.
آرماتوربندی سقف
یوبوت
از آنجایی که عملکرد سقف یوبوت مشابه تیرچه‌های متعامد است، جایگذاری آرماتورهای شبکه بالا و پایین باید به گونه‌ای باشدکه در بین هر دو قالب یوبوت یک میلگرد و از روی آنها یک یا دو میلگرد (بسته به ابعاد) قرار گیرد. بدین منظور توصیه میشود در یوبوت‌های با ابعاد بزرگ ابتدا فاصله میلگردهایی که در میان یوبوت‌ها قرار می‌گیرد، از نقشه‌ها استخراج شده و مطابق آن روی سقف چیده شوند. سپس در بین این میلگرد‌ها یک یا چند میلگرد دیگر مطابق نقشه‌ها با فاصله یکسان اضافه شود. به همین جهت به آرماتوربندی و شابلون گذاری با دقت بالا نیاز است.
کوبیاکس
آرماتور بندی این سقف در دو لایه عمود اجرا میشود. معمولاً آرماتورهای فوقانی کوبیاکس قطری کمتر از آرموتورهای تحتانی دارند و فواصل آنها نیز افزایش می‌یابد. جایگذاری آرماتورهای شبکه بالا و پایین سقف کوبیاکس هیچ ارتباطی به چگونگی محل قرارگیری کیج‌ها ندارند و الزاماتی مبنی بر این موضوع وجود ندارد. آرماتور بندی از کناره‌های کار بر اساس فاصله تعیین شده در نقشه‌ها و فاصله از المان‌های سازه‌ای انجام می‌گیرد. تنها باید دقت شود راستای کیج‌ها با اولین لایه آرماتورهای تحتانی هم راستا باشند، به عبارتی عمود بر لایه دوم تحتانی. در هنگام آرماتور بندی نیاز به اجرای هیچ نوع آرماتور خاصی در اطراف کیج ماژول‌ها نیست.
بتن ریزی
در هر دو نوع سقف هنگام بتن ریزی بهتر است ابتدا یک لایه حدود ۱۰ سانتی متری ریخته و ویبره زده شود و سپس روی آن دربتن ریزی ثانویه پر شود. البته باید توجه داشت به هیچ وجه لایه اول به گیرش اولیه نرسد و درز سرد افقی ایجاد نشود. در هر دو این روش‌ها سقف نیاز به ویبره بیشتری در مقایسه با سقف‌های معمول و سنتی دارد. همچنین بخوانید: اتصال به بتن با انکربولت
یوبوت
در سقف یوبوت روانی بتن (اسلامپ) به حدی بوده تا بتن به راحتی در زیر قالب‌ها حرکت کند و فضای زیر را پر نماید. در این سقف الزامی است ما بین تمام حجم‌های یوبوت به دلیل فرم مکعبی در هر جهت عمل ویبره انجام شود. از مشکلات عمده یوبوت‌های از جنس فوم می‌توان خورد شدن و افزایش مصرف بتن در سقف را نام برد. اکیداً توصیه میشود در سقف‌های یوبوت جهت افزایش اسلامپ بتن از فوق روان کننده‌های مجاز استفاده شود. استفاده از روان کننده‌ها علاوه بر تحمیل هزینه‌های اقتصادی ممکن است موجب بالا رفتن بیشتر احجام هنگام بتن ریزی شود و در صورتی که زمان بین دو مرحله بتن ریزی مقداری طولانی شود، موجب گیرش سریعتر بتن و ایجاد درز سرد شود.
کوبیاکس
بتن مورد استفاده در سقف کوبیاکس بتن معمولی است. بتن ریزی مشابه سقف یوبوت در دو مرحله متوالی صورت می‌پذیرد. استفاده از روان کننده‌ها در سقف کوبیاکس به هیچ عنوان امری الزامی نیست. فرم کروی شکل گوی‌های کوبیاکس باعث سهولت بتن ریزی و کاهش میزان ویبره لازم در این روش میشود. فرم کروی شکل گوی‌های کوبیاکس باعث سهولت بتن ریزی و کاهش میزان ویبره لازم در این روش میشود و الزامی نیست ما بین تمام گوی‌ها در هر جهت عمل ویبره انجام شود.
قالب بندی و قالب برداری
به طور کلی قالب بندی هر دو این سقف‌ها مشابه دال‌های بتنی معمول است. ضوابط مربوط به قالب بندی و قالب برداری مبحث نهم مقررات ملی ساختمان در مورد آنها باید رعایت شود. در اجرای قالب بندی سقف می‌توان از تخته قالب بندی (نراد)، تخته پلای وود (سه لایه)، و قالب فلزی برای کفراژ بندی و از جک سه متری و پنج متری، اسکافلد و انواع داربست سنتی یا دارای بست امگا و چکشی استفاده نمود.
زمان باز کردن قالب‌ها بستگی به طول دهانه، دمای هوا، عیار بتن و افزودنی‌‌های بتن داشته و از ۷ روز الی ۱۴ روز متغیر است. پس از گذشت این زمان تعدادی چهار پایه و جک نگهبان با نظر دستگاه نظارت تا ۲۸ روز باید زیر سقف بماند تا سقف چار ترک خوردگی و خیز ناگهانی بدلیل عدم استقامت بتن و بستن چهار پایه و جک‌های سقف بالا روی سقف فعلی نشود.
