بلاکچین چیست؟ شاه کلید جدید صنایع
بلاک چین فناوری در حال شکوفایی؛ از زمان انقلاب صنعتی در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی، حجم و تقاضای تولید صنعتی به شکل نمایی افزایش یافته است. زنجیره های تامین پیچیده‌تر شده‌اند و در عین حال، نیاز به نیروی فیزیکی کارگران در صنعت نیز کاهش یافته است.
علاوه‌برآن، نه تنها به مدیریت زنجیره تامین نیاز داریم، بلکه برون‌سپاری کسب‌وکارها نیز به موضوعی جدی تبدیل شده است. همچنین موضوعاتی نظیر مسئولیت اجتماعی شرکت و لزوم حرکت در مسیر توسعه پایدار از موضوعاتی است که اهمیتی دوچندان یافته‌اند.
به‌همین‌دلیل، نوآوری و همگامی با تغییرات فناوری یکی از موارد ضروری برای موفقیت در دنیای کسب‌وکار امروزی به‌شمار می‌رود. یکی از پیامدهای چنین عدم قطعیتی این است که شرکت‌ها با موجی گسترده از رقبای متنوع روبرو می‌شوند و همین امر آنها را به بازنگری ساختاری که برای اعتمادسازی دارند سوق می‌دهد.
رویکرد بلاک چین
رویکردهای کنونی چندان کارآمد نیستند و استفاده از آنها با دردسرهای زیادی روبرو است. فناوری بلاک چین رویکردی غیرمتمرکز و مبتنی بر اجماع است که می‌تواند درستی ادعاهای هر یک از ذینفعان را مورد اعتبارسنجی قرار دهد. به همین دلیل راه‌حلی نویدبخش به شمار می‌رود.
بلاک چین همچنین می‌تواند به ما برای رسیدن به دنیای عادلانه‌تر کمک کند. البته صاحبان صنایع نمی‌توانند برای رسیدن به این اهداف فقط روی بلاک چین حساب کنند. واقعیت این است که هیچ فناوری در دنیا وجود ندارد که بتواند به تنهایی از پس حل این مشکلات برآید. در مقابل، باید به بررسی دقیق توان بالقوه هر یک از فناوری‌ها پرداخت و ترکیبی منطقی از آنها را مورد استفاده قرار داد.
اگر از دیدگاه قرن بیستمی به وضعیت کنونی صنایع بنگریم، وضعیتی روشن و امیدوارکننده را مشاهده خواهیم کرد. رشد جمعیت سبب شده است صنایع به شدت به دنبال افزایش بهره‌وری و سرعت خود باشند. حدود ۲۷ درصد از تولیدکنندگان دنیا در پنج سال آینده، هر سال تا ۱۰ درصد درآمد بیشتری کسب خواهند کرد.
حدود ۳۰ درصد از تولیدکنندگان نیز انتظار رشد درآمد ۵ تا ۱۰ درصدی دارند. اما این همه‌ی داستان نیست! واقعیت این است که رشد اقتصادی، مشکلات و دردسرهایی نیز با خود به همراه دارد که کمبود منابع و آسیب به محیط زیست از مهم‌ترین آنها به شمار می‌روند.
افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها با فناوری بلاکچین
الزامات مربوط به بهره‌وری نیز از دیگر چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان در دنیای امروز است. شرکت‌ها در حال حاضر به این نتیجه رسیده‌اند که مدیریت زنجیره تامین آنها باید به شکل هوشمندانه هدایت شود تا بتوانند کسب‌وکاری پایدار داشته باشند. زیان‌های ناشی از اتلاف وقت، واسطه‌ها و نیز عدم شفافیت از دیگر مواردی است که باید به آن توجه شود.
همه‌ی این چالش‌ها را باید در حالی که هر روز بر پیچیدگی محیط کسب‌وکار افزوده می‌شود حل کرد. کسب‌وکارهایی که نتوانند خود را با این وضعیت جدید وفق دهند، مغلوب رقیبانی خواهند شد که از ابزارهای جدید نظیر اینترنت اشیا، داده‌های ماهواره‌ای، شیوه‌های نوین تحلیل و نیز بلاک چین استفاده می‌کنند.
این فناوری‌ها نه تنها به افزایش بهره‌وری کمک می‌کنند، بلکه شفافیت را نیز افزایش می‌دهند. برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که بازار اینترنت اشیا از ۱۵/۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ به ۳۰/۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ و ۷۵/۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ خواهد رسید. مدیریت ناوگان در حمل‌ونقل، کاربردهای امنیتی در نهادهای دولتی، مدیریت انبار و موجودی در خرده‌فروشی‌ها و مدیریت اموال در شرکت‌های تولیدی، برخی از اصلی‌ترین کاربردهای اینترنت اشیا به شمار می‌روند.
همه این موارد نیازمند فرآیندهایی به منظور پردازش سریع‌تر و شفاف‌تر تراکنش‌ها در زنجیره تامین هستند. امروزه شرکت‌های تولیدی سرمایه‌گذاری سنگینی را روی شبکه‌های مورد اعتماد زنجیره تامین به انجام می‌رسانند. برای انتخاب تامین‌کنندگان جدید، وسواس زیادی به خرج داده می‌شود و همه جوانب امور مورد بررسی قرار می‌گیرد.
چابک بودن
این اقدامات به منظور اطمینا‌ن‌یابی از چابکی تامین‌کنندگان در رویارویی با نیازهای متغیر روز، شفافیت در فرآیندهای زنجیره تامین، جلوگیری از تقلب و نیز حفاظت از دارایی‌های ملموس و غیرملموس صورت می‌گیرد. شرکت‌ها در این فرآیند، پیوند خود با سایر ذینفعان در شبکه زنجیره تامین را تقویت کرده و از الگویی متمرکز برای کنترل روند امور استفاده می‌کنند.
این روابط موجب ایجاد امنیت می‌شود. اما این امنیت تا جایی پایدار است که هر یک از طرفین مراقب روند امور باشد. پس این امنیت پایدار نیست و ممکن است با اندکی بی‌دقتی از هم بپاشد. به همین دلیل، نیاز شدیدی به یافتن راه‌حل‌هایی جامع و پایدار برای این مسئله وجود دارد. فناوری بلاک چین می‌کوشد این مساله را به روشی متفاوت حل کند.
ساختار نوین
در این ساختار نوین، داده‌ها پس از تأیید در شبکه قرار می‌گیرند. به‌این‌ترتیب، طرف‌هایی که اعتماد کمتری به آنها وجود دارد نیز می‌توانند داده‌هایی را به اشتراک بگذارند. بلاک چین طوری طراحی شده است که تراکنش‌ها را برای همیشه در خود ثبت می‌کند. این داده‌ها فقط شامل تراکنش‌های مالی نیستند. یعنی هر نوع تبادل داده‌ای را می‌توان در این شبکه ثبت کرد و اطلاعات ثبت‌شده قابل دستکاری نخواهد بود. این درست نقطه‌ی مقابل مراکز داده متمرکز است که در آن اطلاعات وارد شده را می‌توان دستکاری و تغییر داد.
این طراحی منحصر‌به‌فرد به این معناست که بلاک چین می‌تواند به تقویت اعتماد در سازمان‌ها بیانجامد و موجب افزایش امنیت و اعتماد در سامانه‌ی اطلاعاتی زنجیره تامین شود. بلاک چین راه‌حلی غیرمتمرکز است و چون هیچ یک از ذینفعان کنترلی بر آن ندارند، شفافیت بیشتری نسبت به سامانه‌های کنونی بلاک چین داشته و امکان جریان بهتر اطلاعات را نیز فراهم می‌سازد. تولیدکنندگان و نیز مصرف‌کنندگان می‌توانند محصولات و فرآیندهای انجام شده روی آن را رهگیری کنند.
خلاصه اینکه بلاک چین موجب افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها می‌شود.
بلاک چین؛ یکی از جنبه‌های مدیریت زنجیره تامین
یکی از جنبه‌های جالب مدیریت زنجیره تامین مبتنی بر بلاک چین، دفتر کل توزیع شده و غیرقابل دستکاری است که می‌تواند امکان رهگیری محصولات و خدمات را فراهم سازد. داده‌های مربوط به مبدأ مواد اولیه، کشور تولیدکننده، نظارت صورت گرفته، شیوه‌های حمل، مدت حمل و الزامات رعایت شده‌ی زیست‌محیطی همگی از مواردی هستند که ذینفعان زنجیره تامین می‌توانند وارد شبکه کنند و به این ترتیب بر شفافیت زنجیره تامین بیافزایند.
کاربرد تکنولوژی بلاک چین
برای درک توان بالقوه‌ی این فناوری فقط یک مورد کاربرد آن را در نظر بگیرید. یکی از مشکلات موجود در اقتصاد جهانی، ارتکاب انواع تقلب است. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) تخمین می‌زند هر ساله حدود نیم تریلیون دلار محصولات مختلف در دنیا به صورت تقلبی تولید شده یا مورد دستکاری قرار می‌گیرد.
فقط در صنعت خودروسازی، تقلب سالیانه موجب ضرر ۱۲ میلیارد دلاری می‌شود که این امر تاثیری منفی بر روی حدود ۲۰۰ هزار شغل دارد. در صنایع دارویی نیز اثرات سوء دارویی هم تا حدی به خاطر انواع محصولات تقلبی صورت می‌گیرد. مزایای بلاک چین فقط به رهگیری محصولات ختم نمی‌شود.
این فناوری می‌تواند به بهبود اتوماسیون در سراسر زنجیره تامین بیانجامد. بلاک چین در واقع موجب خودکارسازی توافق‌ها بین ذینفعان و انجام خودکار تراکنش‌های توافق شده می‌شود. این کار به کمک قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاک چین صورت می‌گیرد. یک قرارداد هوشمند توافق بین طرفین را به‌صورت کد درآورده و در صورت تامین مفاد قرارداد، آن را اجرا می‌کند.
قرارداد هوشمند این اطمینان را به طرفین می‌دهد که توافق‌شان بدون صرف زمان و هزینه‌ی اضافی و حضور واسطه به صورت خودکار اجرایی می‌شود. همچنین از آنجایی که قرارداد هوشمند صرفا پس از اجرایی‌شدن الزامات مورد توافق طرفین اجرا می‌شود، ریسک ناشی از سپردن امور به یک واسطه‌ی بیرونی نیز کاهش می‌یابد.
شرکت مارسک (Maersk)
برای نمونه، شرکت دانمارکی مارسک (Maersk) که در زمینه‌ی حمل‌ونقل فعالیت دارد با همکاری آی‌بی‌ام (IBM) دارد به‌صورت آزمایشی از رویکردی مبتنی بر بلاک چین استفاده می‌کند که می‌تواند مدارک مربوط به حمل محموله‌های بزرگ را در یک فایل غیرقابل دستکاری روی شبکه بلاک چین قرار دهد.
به محض اینکه تولیدکننده فهرستی از محصولات و یا مواد اولیه‌ای که برای این شرکت حمل‌ونقل فرستاده را روی بلاک چین قرار می‌دهد، این فرآیند آغاز می‌شود. با برداشته شدن گام‌های بعدی در این زنجیره تامین، مدارک موجود روی شبکه بلاک چین نیز به تدریج کامل می‌شود.
به این ترتیب، همه‌ی شرکت‌کنندگان در این فرآیند می‌توانند از مدارک ثبت‌شده، شرکتی که آن مدارک را ثبت کرده و نیز زمان ثبت آن آگاه شوند. هیچ یک از طرفین نمی‌تواند محتوای ثبت‌شده را بدون توافق سایر ذینفعان تغییر دهد.
در این مورد حتما بخوانید: معاملات الگوریتمی و ربات های تریدر
مدیریت داده‌های ارزشمند
یکی دیگر از مزایای بلاک چین، کمک به کسب‌وکارها برای مدیریت داده‌های ارزشمندشان است. در دنیای امروز که با موج چهارم انقلاب صنعتی روبرو هستیم و داده به معنای واقعی حکم طلا را دارد، نیاز به تبادل اطلاعات به شکل کارآمد و همکارانه به شدت حس می‌شود.
بسیاری از این داده‌ها توسط دستگاه‌های خودکار تولید می‌شوند. به همین دلیل برای اینترنت اشیا ما نیاز به یک «دفتر کل اشیا» (Ledger of Things) داریم تا بتواند داده‌های تبادل‌شده بین دستگاه‌های مختلف را ثبت کند. بهتر بگوییم، به یک بلاک چین نیاز داریم.
هنگامی‌که بتوان اطلاعات را از طریق این سامانه‌ی امن بین ذینفعان مختلف تبادل کرد، شرکت‌های بزرگ می‌توانند با خیالی راحت منابع مالی و نظایر آن را به زنجیره تامین تزریق کنند. این اقدام به تامین‌کنندگان کوچک امکان می‌دهد دیگر با مشکلاتی نظیر کمبود سرمایه‌ی در گردش روبرو نباشند.
پیش‌بینی
بلاک چین امکان تحلیل و پیش‌بینی را نیز فراهم می‌سازد. درواقع شرکت‌ها می‌توانند با کمک این فناوری به جمع‌آوری داده‌ها، مدلسازی از آن، تولید آمار و سپس استفاده از این آمار برای تصمیم‌گیری بهتر استفاده کنند. از آنجا که بلاک چین همه‌ی مراحل یک فرآیند را ثبت می‌کند، می‌تواند مبنای آماری خوبی برای پیش‌بینی رفتار مشتری به منظور کاهش ریسک تعامل با او باشد.
ترکیب بلاک چین با اینترنت اشیا نیز می‌تواند به خودکار شدن هر چه بیشتر تعاملات در زنجیره تامین منجر شود. دستگاه‌های مختلف مورد استفاده در زنجیره تامین می‌توانند کیف پول دیجیتال خود را داشته باشند و البته هر کیف پول مقداری ارز دیجیتال و یا توکن‌های ویژه‌ی آن زنجیره تامین را در خود داشته باشد. فرض کنید یک دستگاه دارای الگوریتم ویژه‌ی تحلیل آینده است.
این الگوریتم پیش‌بینی می‌کند که تا یک زمان مشخص، قطعه‌ای مشخص از دستگاه باید تعویض شود. خود دستگاه به صورت اتوماتیک قطعه‌ی مورد نظر را سفارش داده و هزینه‌ی خرید آن را نیز از طریق یک قرارداد هوشمند از پیش تعریف شده با تامین‌کننده‌ی قطعات می‌پردازد. بی‌تردید این فرآیند به صرفه‌جویی قابل‌توجهی در زمان و هزینه‌های مرتبط می‌انجامد.
با شرکت در دوره بلاکچین و ارزهای دیجیتال با این حوزه بیشتر آشنا خواهید شد.
